Energiearmoede in Nederland: een groeiend informatieprobleem dat vraagt om actie

Een luchtfoto van de stad Zwolle

In 2024 leven naar schatting 510.000 huishoudens in Nederland in energiearmoede. Dat is 6,1% van alle huishoudens, blijkt uit cijfers van het CBS en TNO. Geen relatief of abstract percentage, maar een harde realiteit voor gezinnen die hun energierekening niet meer kunnen betalen, 's avonds met een deken op de bank zitten of slechts één kamer verwarmen om kosten te besparen.

En het meest schrijnende? Het is geen technisch of financieel probleem. De kennis, technologie en financieringsopties bestaan al lang. Toch komt hulp in veel gevallen te laat, of helemaal niet.

Wat is energiearmoede precies?

Energiearmoede ontstaat wanneer huishoudens een te groot deel van hun inkomen kwijt zijn aan energiekosten, vaak in combinatie met een slecht geïsoleerde woning of een inefficiënte verwarmingsinstallatie. Volgens de laatste cijfers uit 2024 geven energiearme huishoudens gemiddeld 184 euro per maand uit aan energie, terwijl het gemiddelde voor alle huishoudens op 171 euro ligt.

Maar het gaat niet alleen om euro's:

• De energiequote (het deel van het inkomen dat naar energie gaat) ligt bij deze groep op 11,5%.

• Voor de rest van Nederland is dat gemiddeld 4,7%.

Waarom stijgt het aantal energiearme huishoudens?

In 2022 en 2023 werden huishoudens beschermd door tijdelijke maatregelen zoals het prijsplafond en de energietoeslag (gemiddeld 1.300 euro per jaar). Maar in 2024 zijn deze regelingen stopgezet, terwijl de energieprijzen nauwelijks zijn gedaald of zelfs zijn gestegen. Gevolg: met name huishoudens met een laag inkomen zijn weer terug bij af.

De verborgen energiearmoede

Energiearmoede is niet altijd zichtbaar. Meer dan 100.000 huishoudens met een laag inkomen en een woning met lage energiekwaliteit zijn in 2024 structureel minder energie gaan verbruiken. Niet uit duurzaamheid, maar uit noodzaak. Dit noemt men ook wel verborgen energiearmoede. Het aantal huishoudens dat hier zichtbaar last van heeft is in drie jaar tijd met 49% toegenomen.

Regionale verschillen

Energiearmoede is ongelijk verdeeld over Nederland. Gemeenten als Heerlen (13,4%), Enschede (11,3%) en Rotterdam (11,1%) scoren bovengemiddeld hoog. Maar ook in een stad als Zwolle (5,5%) of Kampen (5,4%) is het probleem structureel aanwezig. Het gaat vaak om alleenstaande ouderen of huishoudens met een uitkering, die in een slecht geïsoleerde koop- of huurwoning wonen.

Waarom komt hulp zo moeizaam op gang?

Het probleem zit niet in onwil. Gemeenten, woningcorporaties en energiecoaches doen veel goed werk. Maar:

• De uitvoering is vaak vrijwillig en klein van schaal

• Er ontbreekt technische expertise in de laatste schakel naar uitvoering

• Hulp komt vaak pas als mensen zélf de weg naar een regeling weten te vinden, óf als het te laat is

Dat is precies waar het spaak loopt. Want wie in energiearmoede leeft, heeft geen tijd of middelen om tientallen websites en regelingen te vergelijken.

Wat wél werkt: directe, begrijpelijke hulp

Bij De Duurzame Bond zagen we het in de praktijk. In Stadshagen (Zwolle) verstuurden we 2.000 brieven met de simpele boodschap: "Gratis en eerlijk advies over isolatie, installaties en subsidies." Binnen één week meldden meer dan 100 bewoners zich aan voor hulp.

Waarom dat werkt? Omdat mensen niet onwillig zijn. Ze weten alleen niet waar ze moeten beginnen.

De oplossing zit in de aanpak, niet in de techniek

De techniek is er al:

• Spouwmuurisolatie of vloerisolatie voor enkele duizenden euro's met hoge subsidie

• Warmtepompen met subsidies tot wel 3.750 euro

• Leningen via het Nationaal Warmtefonds met 0% rente voor inkomens tot 60.000 euro

• En nog veel meer fiscale voordelen

  
  

Wat ontbreekt is overzicht, vertrouwen en begeleiding van A tot Z.

Praktische aanbevelingen voor effectiever beleid

Op basis van praktijkervaring en onderzoek zien wij kansen voor verbetering:

• Stuur geen flyer met een generieke boodschap, maar bied een gratis intake met brief aan

• Werk samen met lokale partners die ook kunnen uitvoeren

• Zet in op maatwerk, ook bij kleine woningen of kwetsbare huishoudens

  
  

De komende maanden sturen we in de regio Zwolle opnieuw 10.000 brieven. Om te laten zien: verduurzamen begint met luisteren en kennisdelen. En met de juiste aanpak is échte langdurige impact mogelijk.

Want energiearmoede is geen abstract probleem. Het is een gebrek aan toegang tot eerlijke hulp.

📩 Wil je weten hoe wij dit lokaal aanpakken? Of samenwerken? Neem direct contact op of vraag een gratis adviesgesprek aan.

Bronnen:

CBS (2025). Energiearmoede in 2024 gestegen naar 6,1 procent. Geraadpleegd via: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2025/30/energiearmoede-in-2024-gestegen-naar-6-1-procent

TNO (2025). Energiearmoede in 2024 gestegen naar 6,1 procent. Geraadpleegd via: https://www.tno.nl/nl/newsroom/2025/07/energiearmoede-2024-gestegen-6-1-procent/